Één op de drie huwelijken eindigt in Nederland in een echtscheiding. Hoe dat komt, kan ik als jurist niet verklaren. Andere wetenschappers hebben hier wel ideeën over. Enkele van die ideeën worden in dit artikel besproken. Wat de oorzaak van een echtscheiding ook is, het heeft altijd grote gevolgen. Om die reden kan het handig zijn om voorafgaand aan het huwelijk verwachtingen te bespreken voor tijdens én eventueel na het huwelijk. Voorhuwelijkse mediation kan hierbij behulpzaam zijn. Ik praatte erover met echtscheidingsadvocate en mediator mr. Anneloes van Tuijn.

Een lange relatie is volgens arts en wetenschapsjournalist Werner Bartens aan te raden. Volgens hem word je door een lange relatie gelukkiger, gezonder, én je leeft er langer door.[1] Echter, in de praktijk lukt het niet iedereen om een huwelijk in stand te houden. Ongeveer één op de drie huwelijken strandt. Botsende karakters, een ander in het spel, en op elkaar uitgekeken zijn, zijn volgens het CBS de meest voorkomende redenen om te scheiden.[2]

Volgens de Amerikaans-Belgische psychotherapeute Esther Perel lopen zo veel moderne relaties stuk, omdat mensen erg hoge verwachtingen hebben van hun partner. Vroeger bleven stellen eerder bij elkaar om financiële en praktische redenen. Tegenwoordig verwacht men van een partner veel meer. Volgens haar worden die verwachtingen in de praktijk zelden waargemaakt.[3] Wellicht verklaart dit waarom het aantal echtscheidingen in Nederland tussen 1950 en 2019 bijna is vervijfvoudigd.[4]

De Brits-Zwitserse moderne filosoof Alain de Botton sluit zich bij Perel aan. Volgens hem hebben de romantische ideeën die we tegenwoordig over liefde hebben het voor veel mensen erg lastig gemaakt. Hij vindt dat we op een andere manier naar liefde zouden moeten kijken. Namelijk: veel pessimistischer.[5] De Botton bepleitte in The New York Times dat het zelfs zeker is dat we met de verkeerde persoon zullen trouwen. Dit komt volgens hem doordat ieder persoon op zijn eigen manier problematisch is. Bij een huwelijk komen dus twee problematische mensen samen, waardoor sowieso een problematisch geheel ontstaat.[6]

Als een van de partners (of beiden) het huwelijk niet meer ziet zitten, dan kan hij of zij een echtscheidingsverzoek indienen. Erg vervelend voor beide partners en eventueel betrokken kinderen. Het verbreken van een liefdesrelatie is volgens psychologe Najla Edriouch zelfs een van de meest tragische momenten in een mensenleven.[7]

Volgens de Amerikaanse echtscheidingsadvocaat James Sexton zouden stellen voorafgaand aan hun huwelijk juridisch advies moeten inwinnen. Volgens hem denken aanstaande echtparen te veel na over de jurk en de bruidstaart, en te weinig over de juridische gevolgen van trouwen. Ondanks dat Sexton zelf gescheiden is, gelooft hij nog wel in het huwelijk. Echter, volgens hem moet je het huwelijk zien als een soort loterij: je gaat waarschijnlijk niet winnen.[8]

Naar aanleiding van het bovenstaande vroeg ik me af hoe voorhuwelijkse mediation in Nederland werkt. Ik vroeg het aan echtscheidingsadvocate en mediator mr. Anneloes van Tuijn.

Volgens mr. Van Tuijn scheiden mensen gemakkelijker dan vroeger, omdat uit elkaar gaan meer geaccepteerd is. Men wordt niet meer tegengehouden door de kerk of ouders. Daarnaast zijn vrouwen tegenwoordig minder vaak financieel afhankelijk van mannen. Mensen blijven dus niet meer zo vaak als vroeger samen om financiële redenen.

Omdat veel mensen (met kinderen) uit elkaar gaan, is het van belang om hierover van te voren afspraken te maken. Mr. Van Tuijn biedt voorhuwelijkse mediation aan in haar praktijk. Cliënten komen bij haar op kantoor en bespreken hun verwachtingen met betrekking tot het huwelijk. Ze bespreken ook verwachtingen voor na het huwelijk. Het wordt dus ingezet om wederzijdse verwachtingen te managen.

Tijdens voorhuwelijkse mediation worden bijvoorbeeld afspraken gemaakt over de taakverdeling binnen het huwelijk, en de gevolgen die de partners hieraan verbinden. Ook spelen afspraken met betrekking tot de zorg voor de kinderen een belangrijke rol. Wanneer men hierover vooraf afspraken maakt, kan voorkomen worden dat dit na echtscheiding vooral wordt aangevlogen als een financiële discussie. De verdeling van de zorgtaken voor de kinderen heeft vaak invloed op de over en weer te betalen financiële bijdragen in de vorm van alimentatie. Na afloop van een mediationsessie ontvangen cliënten een gespreksverslag. De afspraken worden meestal op papier gezet.

Mr. Van Tuijn ziet in de praktijk dat mensen vaak bij de notaris huwelijkse voorwaarden laten opmaken. Bij de notaris denken mensen vaak na over de gevolgen van het overlijden van een van de partners. Er wordt ook veel aandacht besteed aan het scheiden van privé en zakelijke financiën tijdens het huwelijk. Echter, aan echtscheiding wordt vaak niet gedacht. Het is volgens mr. Van Tuijn verstandig om hier over na te denken. Dat gebeurt nu nog veel te weinig vindt zij. Ze doet dan ook veel vaker echtscheidingsmediation dan voorhuwelijkse mediation. Ze denkt dat dit komt doordat mensen praten over uit elkaar gaan een moeilijk en ongemakkelijk onderwerp vinden.

Mogelijk onderschatten mensen ook de waarde van voorhuwelijkse mediation. Ze denken dat het niet nodig is of willen liever niet preventief geld uitgeven. Echter, het scheelt juist geld wanneer men besluit te gaan scheiden. Er zijn namelijk over veel onderwerpen al afspraken gemaakt. Bij een echtscheiding wordt er over veel zaken meer (en lang) geruzied. Dat is dus duurder. Preventief maatregelen nemen is daarom helemaal niet zo gek. Mr. Van Tuijn vergelijkt het met een APK keuring. Die wordt ook uitgevoerd als er geen zichtbare gebreken aan de auto zijn. Verwachtingen bespreken is volgens haar net als een technische keuring: het is belangrijk om dat regelmatig te doen. Indien nodig kunnen partijen de gemaakte afspraken updaten. 

[1] ‘Elke romantische liefde is na anderhalf jaar over’, Werner Bartens, www.nrc.nl.

[2] ‘Aantal echtscheidingen neemt weer toe’ (2006), www.cbs.nl.

[3] ‘Why modern love is so damn hard’, www.estherperel.com.

[4] ‘Huwelijksontbindingen; door echtscheiding en door overlijden (geüpdate 2021), www.cbs.nl.

[5]  ‘Alain de Botton on Love; The School of Life’, www.youtube.nl.

[6] ‘Why you will marry the wrong person’, Alain the Botton, www.nytimes.com.

[7] ‘Tips: zo kom je over je ex heen! Liefdesverdriet’, Najla Edriouch, www.youtube.com.

[8] ‘Marriage secrets from a divorce lawyer with James Sexton’, Lewis Howes, www.youtube.com.