Op scholen is afgelopen maandag ‘De Week Tegen Pesten’ van start gegaan.[1] Stichting School & Veiligheid wil op deze manier ‘pesten’ onder de aandacht van jongeren en leerkrachten brengen. Daarnaast zullen de publieke omroepen deze week in verschillende programma’s het onderwerp bespreken. Dat pesten niet leeftijdsgebonden is, blijkt wel uit het recente nieuws van de docente in Maastricht die zelfmoord pleegde na jaren gepest te zijn door collega’s.[2] Uit cijfers van TNO is naar voren gekomen dat een half miljoen mensen gepest wordt op het werk.[3] Lodewijk Asscher lanceerde daarom dit jaar een campagne om pesten op de werkvloer tegen te gaan. Hij wil dat het taboe doorbroken wordt en dat pesten bespreekbaar wordt.
Bovenstaande illustreert dat pesten een serieus maatschappelijk probleem is. Tot op heden is pesten niet strafbaar gesteld in ons wetboek van strafrecht. Moet hier verandering in komen?
Waarom pesten (nog) niet strafbaar is gesteld
Zoals gezegd is ‘pesten’ geen strafbare gedraging, hier kan dus ook geen aangifte tegen worden gedaan. Er zijn echter wel een aantal gedragingen in het wetboek van strafrecht die onder het begrip ‘pesten’ geschaard zouden kunnen worden. Denk bijvoorbeeld aan stalking, belediging, bedreiging of mishandeling. Juist doordat pesten zo’n verscheidenheid aan uitingsvormen kent, is het moeilijk te definiëren. Bovendien wordt pesten verschillend ervaren. De scheidingslijn tussen plagen en pesten kan flinterdun zijn. Hoe vorm je criteria voor pesten? Zijn meelopers ook strafbaar? Het strafbaar stellen van pesten is dus ingewikkeld.
Daar komt bij dat het strafrecht een ultimum remedium moet zijn. Dat wil zeggen, een laatste redmiddel. Niet ieder maatschappelijk probleem dient verholpen te worden met het strafrecht. Er kunnen immers ook andere middelen ingezet worden om pesten te gaan. Bijvoorbeeld campagnes en voorlichtingen. En er mag van scholen en werkgevers ook verwacht worden dat zij optreden tegen pesten.
Bovendien lost strafbaarstelling niet altijd iets op. Zo kan een strafbaarstelling bijvoorbeeld illegaliteit in de hand werken, zoals bij drugshandel.
Waarom pesten strafbaar gesteld moet worden
Ondanks de kritiek op het strafbaar stellen van pesten, zijn er ook een aantal argumenten vóór strafbaarstelling te noemen.
Het strafrecht dient inderdaad als ultimum remedium, dus het strafbaar stellen van pesten zou een goed sluitstuk zijn van alle huidige maatregelen tegen pesten. Mochten alle middelen uitgeput zijn, kan een slachtoffer altijd nog naar de rechter stappen als een soort van ‘stok achter de deur’.[4] De huidige strafbaarstellingen zoals belediging en bedreiging zijn hierbij niet voldoende, omdat pesten veel verder kan gaan. Pesten heeft vaak een stelselmatig karakter en kan op een hele subtiele manier plaatsvinden. Het wordt dan soms passen en meten voor de rechter om de feiten onder de delictsomschrijvingen te krijgen. Dit zou verholpen kunnen worden door pesten op te nemen in het wetboek van strafrecht.
Verder zijn de manieren en middelen om te pesten vele malen makkelijker en schadelijker geworden met de digitalisering van de samenleving. Internetpesten kan vaak anoniem, waardoor de rem van de pester weg is.[5] Bovendien zijn de gevolgen van pesten via internet niet te overzien. Een eenmaal verschenen filmpje op facebook, zal nooit meer van het internet verdwijnen. Het huidige wetboek van strafrecht heeft nog niet geanticipeerd op deze ontwikkeling. Internetpesten valt lastig onder een van de huidige strafbare gedragingen te scharen.
Tevens is uit onderzoek van EenVandaag gebleken dat 71% van de bevolking van mening is dat de wettelijke mogelijkheden om pesten strafbaar te stellen verruimd moeten worden.[6] Een meerderheid van de ondervraagden vond dat het mogelijk moest zijn om jongeren te kunnen dagvaarden wegens pesten. De strafbaarstelling van pesten zou dus een breed draagvlak hebben.
Het strafbaar stellen van pesten is en blijft een lastige discussie. Deze discussie zal iedere keer weer oplaaien wanneer er een triest nieuwsbericht verschijnt over de zelfdoding van iemand die het slachtoffer is geworden van pesten. Gelukkig zijn we het er wel over eens dat pesten aangepakt moet worden.
________________________________________________________________________________
[1] http://www.weektegenpesten.com/.
[2] ‘Docente in Maastricht pleegt zelfmoord na pesterijen op school’, www.nu.nl (zoek op pesten).
[3] ‘4 miljoen verzuimdagen door pesten op het werk’, www.monitorarbeid.tno.nl (zoek op werknemer gepest).
[4] ‘Moet pesten strafbaar worden?’ www.npogezond.nl (zoek op strafbaar pesten).
[5] ‘Criminaliteit in cyberspace’, DD 2014 nr. 5.
[6] ‘Maak pesten strafbaar’, www.eenvandaag.nl (zoek op pesten strafbaar).
