M. de Kind

 

‘ACM start onderzoek naar mogelijke prijsafspraken dakdekkers’, zo meldden Nu.nl[1] en de Autoriteit[2] zelf afgelopen maandag. De Autoriteit Consument & Markt (hierna: ACM) is de Nederlandse toezichthouder die toeziet op naleving van concurrentieregels, zoals deze voor Nederland zijn vastgelegd in de Mededingingswet. Het mededingingsrecht bevat onder meer een verbod voor het maken van prijsafspraken. Wat houdt de verbodsbepaling precies in? Wat zijn de onderzoeksbevoegdheden die de ACM heeft? Waartoe kan een dergelijk onderzoek leiden?

 

De Mededingingswet

Het doel binnen Nederland is – in het algemeen – het creëren dan wel in stand houden van een vrije markteconomie. Eén van de manieren waarop men heeft beoogd dit te bereiken, is met de instelling van de Mededingingswet. De drie voornaamste categorieën regels waarin deze wet voorziet, betreft (i) het verbieden van kartelafspraken, (ii) het verbieden van misbruik van een economische machtspositie en (iii) het stellen van grenzen aan concentraties van bedrijven.[3] Met name de eerste categorie, de kartelafspraken, is voor de dakdekkerssituatie relevant.

 

Strijd met artikel 6 Mededingingswet?

De bepaling die in het onderhavige geval mogelijkerwijs in het geding is, is artikel 6 Mededingingswet. Lid 1 van dit artikel luidt als volgt: “Verboden zijn overeenkomsten tussen ondernemingen, besluiten van ondernemersverenigingen en onderling afgestemde feitelijke gedragingen van ondernemingen, die ertoe strekken of ten gevolge hebben dat de mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan wordt verhinderd, beperkt of vervalst.

Hieruit volgt allereerst dat er drie vormen van mededingingsafspraken onderscheiden kunnen worden, te weten (i) overeenkomsten tussen ondernemingen, (ii) besluiten van ondernemersverenigingen en (iii) onderling afgestemde feitelijke gedragingen. In het onderhavige geval zal het waarschijnlijk gaan om overeenkomsten tussen ondernemingen, meer specifiek om horizontale overeenkomsten. Van horizontale overeenkomsten is sprake wanneer het gaat om ondernemingen die in hetzelfde stadium van de productie- of distributieketen werkzaam zijn, dus als het gaat om ondernemingen die dezelfde economische activiteit uitoefenen.[4] Gesteld kan worden dat in ieder geval sprake is van een vorm van een mededingingsafspraak. De dakdekkersbedrijven worden er namelijk van verdacht in het geheim afspraken te hebben gemaakt om de onderlinge concurrentie te beperken, bijvoorbeeld door van tevoren af te spreken welk bedrijf de opdracht krijgt. Andere bedrijven kunnen dan bewust een minder goed voorstel indienen, waardoor de opdrachtgever bij het ‘aangewezen’ bedrijf uit zal komen.[5]

Alvorens sprake kan zijn van een overtreding van de verbodsbepaling, moet bovendien het sluiten van de overeenkomsten ‘ertoe strekken of ten gevolge hebben dat de mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan wordt verhinderd, beperkt of vervalst’. Deze zinsnede valt uiteen in twee vereisten. De eerste, namelijk ‘ertoe strekken of ten gevolge hebben’, houdt in dat overeenkomsten die het doel hebben de mededinging te beperken in strijd zijn met het verbod; van overeenkomsten die een dergelijk gevolg kunnen hebben, moet dit worden aangetoond. De tweede betreft de eis dat de mededinging moet worden verhinderd, beperkt of vervalst. Welke toets voor deze eis wordt aangelegd, hangt af van de vraag of het verhinderen, beperken of vervalsen van mededinging doel óf gevolg van de overeenkomst is.[6] Tot slot kent de wet, zoals meestal het geval is, nog uitzonderingen op de in artikel 6 Mededingingswet opgenomen hoofdregel, waaraan de specifieke situatie ook getoetst zal moeten worden.

 

Onderzoeksbevoegdheden

Of de overeenkomsten in dit geval inderdaad in strijd met de verbodsbepaling zijn, kan aan de hand van de bekende informatie echter nog niet worden bepaald. Dit is uiteraard ook de reden dat de ACM, naar aanleiding van verkregen tips, op dit moment een onderzoek gelast. Om de nodige informatie te vergaren, kan de ACM een beroep doen op de aan haar toegewezen wettelijke onderzoeksbevoegdheden. Medewerkers van de ACM zijn bevoegd om plaatsen te betreden, inlichtingen te vragen, inzage te vorderen en gegevens mee te nemen. Al deze bevoegdheden mogen zij zowel op bedrijfslocaties als in woningen uitoefenen. Medewerking aan het onderzoek is bovendien verplicht.[7]

 

Consequenties overtreden verbodsbepaling

Artikel 56 Mededingingswet bepaalt vervolgens dat, mocht worden geconcludeerd dat sprake is van een overtreding van artikel 6 lid 1 van de Wet, de ACM een bestuurlijke boete of een last onder dwangsom kan opleggen. De begrenzingen met betrekking tot de hoogte van de boete zijn in de navolgende bepalingen opgenomen. Duidelijk is dat het in het geval van een overtreding aanzienlijke bedragen zou kunnen betreffen. Bovendien kan zowel sprake zijn van beboeting van het bedrijf, als van beboeting van de betrokken personen.[8]

 

Vrees voor de dakdekkers?

Op basis van de informatie die in de meldingen op Nu.nl en de website van de ACM naar buiten zijn gekomen, kan nog niet worden beoordeeld of de tipgevers inderdaad terecht bij de ACM hebben aangeklopt. Ongetwijfeld zal er naar aanleiding van het onderzoek van de ACM meer naar buiten komen. Of in de dakdekkersbranche daadwerkelijk sprake is van ongeoorloofde prijsafspraken, zal de tijd ons leren.

 

[1] ANP, ‘ACM start onderzoek naar mogelijke prijsafspraken dakdekkers’, Nu.nl 15 oktober 2018.

[2] M. Mijnlieff, ‘ACM onderzoekt dakdekkingsbedrijven’, ACM 15 oktober 2018. Te raadplegen via www.acm.nl > Publicaties.

[3] Terug te vinden in respectievelijk hoofdstuk 3, hoofdstuk 4 en hoofdstuk 5 Mededingingswet.

[4] Tekst & Commentaar Mededingingswet, Verbod mededingingsafspraken bij: Mededingingswet, Artikel 6 [Verbodsbepaling].

[5] M. Mijnlieff, ‘ACM onderzoekt dakdekkingsbedrijven’, ACM 15 oktober 2018. Te raadplegen via www.acm.nl > Publicaties.

[6] Tekst & Commentaar Mededingingswet, Verbod mededingingsafspraken bij: Mededingingswet, Artikel 6 [Verbodsbepaling].

[7] https://www.acm.nl/nl/organisatie/missie-visie-strategie/bevoegdheden.

[8] https://www.acm.nl/nl/organisatie/missie-visie-strategie/bevoegdheden.