Een permanent vuurwerkverbod: niet meer knallend het jaar uit?
Deze jaarwisseling gold er, net als in 2020, een verbod op het verkopen en afsteken van consumentenvuurwerk.[1]Ook het in bezit hebben en het vervoeren van vuurwerk was verboden voor particulieren. De zorg en de handhaving zouden op deze manier niet nog verder belast worden. Door de coronapandemie is de druk op zorgverleners, handhavers en hulpverleners de afgelopen tijd alleen maar toegenomen. Het tijdelijke vuurwerkverbod was van toepassing op al het vuurwerk vanaf categorie F2. Het vuurwerk dat onder categorie F1 valt, zoals sterretjes en knalerwten, mocht wel vrij gekocht en afgestoken worden door consumenten.
Waar het tijdens de afgelopen twee jaarwisselingen om een tijdelijk verbod ging, wordt er in Den Haag al enige tijd gesproken over een permanent verbod op categorie F2- en F3-vuurwerk voor consumenten. Kamerleden Klaver (GroenLinks) en Ouwehand (Partij voor de Dieren, PvdD) dienden in februari 2020 een initiatiefwetsvoorstel in bij de Tweede Kamer om een algemeen vuurwerkverbod in te voeren.[2] Naar aanleiding van het advies van de Afdeling advisering van de Raad van State (hierna: Raad van State) hebben zij dit initiatiefwetsvoorstel later op enkele punten aangepast. Het tijdelijke vuurwerkverbod dat gedurende deze jaarwisseling van kracht was, vormde voor Klaver en Ouwehand een mooi moment om hun wetsvoorstel weer onder de aandacht te brengen: zij zijn van plan om het definitieve wetsvoorstel zo spoedig mogelijk naar de Tweede Kamer te sturen.[3]
Wetsvoorstel vuurwerkverbod
Het wetsvoorstel voorziet in een wijziging van de Wet milieubeheer en de Wet op de economische delicten tot de invoering van een algemeen vuurwerkverbod voor consumenten. Het professioneel afsteken van vuurwerk, bijvoorbeeld door gemeenten tijdens vuurwerkshows, is nog wel toegestaan. Met het wetsvoorstel wordt het verboden voor consumenten om vuurwerk vanaf categorie F2 in bezit te hebben en af te steken. Hieronder vallen onder andere grote siervuurwerkpotten en cakes. Waar in de initiatiefwet nog bepaalde soorten vuurwerk binnen de categorie F2 werden uitgezonderd en nog wel afgestoken mochten worden, is naar aanleiding van het advies van de Raad van State toch besloten om al het categorie F2-vuurwerk te verbieden.[4] Hierdoor wordt de wet beter uitvoerbaar en handhaafbaar. Het zou namelijk lastig zijn voor handhavende autoriteiten om vast te stellen of een afgeschoten stuk vuurwerk wel of niet onder één van de uitzonderingen valt. Een totaalverbod ligt volgens de Raad van State daarom meer voor de hand.[5]
Het voorgestelde vuurwerkverbod is een reactie op het grote aantal incidenten dat rond de jaarwisseling plaatsvindt. Bij veel van deze incidenten speelt vuurwerk volgens de indieners van het wetsvoorstel een grote rol.[6] Uit een rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid blijkt dat er tijdens de jaarwisseling jaarlijks ongeveer 11.000 incidenten worden geregistreerd en bijna 500 mensen op de spoedeisende hulp belanden.[7] Het afsteken van vuurwerk leidt tot veel letsel, overlast en schade. Daarnaast wordt vuurwerk vaak gebruikt om politieambtenaren en hulpverleners last te vallen en te bedreigen. Tevens vormt vuurwerk een grote bron van milieuvervuiling, heeft het negatieve gevolgen voor het welzijn van dieren en leidt het tot veel geluidsoverlast.
Kritiek op het vuurwerkverbod
Aan een permanent vuurwerkverbod kleven echter ook enkele nadelen. Het voorgestelde verbod heeft grote nadelige gevolgen voor de vuurwerkbranche, voornamelijk op financieel vlak. Deze branche heeft het de afgelopen jaren al erg zwaar gehad, omdat zij veel inkomsten zijn misgelopen door de coronamaatregelen. Ook burgers die elk jaar uitkijken naar een jaarwisseling met veel siervuurwerk en harde knallen, zullen niet blij zijn met het verbod.
Daarnaast wordt gewezen op het risico dat een vuurwerkverbod juist een averechts effect kan hebben: door het zwaardere vuurwerk in Nederland te verbieden, is de kans groter dat men illegaal vuurwerk uit het buitenland haalt, waardoor er nog meer schade en overlast wordt veroorzaakt.[8] Ook de Raad van State brengt dit punt naar voren en spreekt over een ‘waterbedeffect’: een algeheel verbod op consumentenvuurwerk lost het probleem rondom illegaal vuurwerk niet op, terwijl uit onderzoek juist blijkt dat overlast en schade voornamelijk door dit illegale vuurwerk wordt veroorzaakt. Het waterbedeffect zal nog sterker optreden bij een algemeen verbod, waardoor ook de druk op toezichthouders en handhavende diensten toeneemt.
Een permanent vuurwerkverbod?
In de politiek heerst er verdeeldheid over het vuurwerkverbod. Naast PvdD en GroenLinks staan ook SGP, Denk, 50Plus, ChristenUnie en PvdA achter een verbod. Binnen D66, CDA en SP heerst enige twijfel en VVD en PVV zijn fel tegen het verbieden van consumentenvuurwerk.[9] Uit een onderzoek van EenVandaag blijkt echter dat de achterban van coalitiepartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie wel voorstander is van een algemeen verbod.[10] Of een Kamermeerderheid zal instemmen met het wetsvoorstel van Klaver en Ouwehand, is dus nog onzeker.
Gelet op de kritiek die op het voorgestelde algemene vuurwerkverbod is geuit en de verdeeldheid onder de verschillende partijen in de Kamer, is het nog maar de vraag of er in de toekomst daadwerkelijk een algeheel vuurwerkverbod voor consumenten wordt ingevoerd, waardoor enkel categorie F1-vuurwerk gekocht en afgestoken mag worden. Er moet voldoende draagvlak zijn voor een vuurwerkverbod en er moet een oplossing worden bedacht voor de vuurwerkbranche die hard wordt getroffen door het verbod. Toch is de kans aanwezig dat wij ook tijdens de volgende jaarwisseling alleen nog maar wat sterretjes mogen afsteken: of dit juist het gevolg is van het wetsvoorstel van Klaver en Ouwehands of opnieuw door de coronapandemie, zal later pas blijken.
[1] Rijksoverheid, Vuurwerkverbod tijdens oud en nieuw 2021-2022, geraadpleegd via: rijksoverheid.nl/onderwerpen/vuurwerk/vuurwerkverbod-oud-en-nieuw-2021-2022.
[2] Kamerstukken II 2019/20, 35 286, nr. 2.
[3] De Volkskrant, Ouwehand en Klaver willen nu doorpakken: wet permanent vuurwerkverbod naar de Kamer, 4 januari 2022, geraadpleegd via: volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/ouwehand-en-klaver-willen-nu-doorpakken-wet-permanent-vuurwerkverbod-naar-de-kamer~b0c0a961.
[4] Voorstel van wet van de leden Klaver en Ouwehand tot wijziging van de Wet milieubeheer en de Wet op de economische delicten in verband met de invoering van een vuurwerkverbod voor consumenten (zoals gewijzigd naar aanleiding van het advies van de Afdeling advisering van de Raad van State) (Vuurwerkwet), geraadpleegd via: internetconsultatie.nl/vuurwerkverbod/b1.
[5] Afdeling advisering van de Raad van State, Advies initiatiefwetsvoorstel vuurwerkverbod voor consumenten, 5 januari 2022, geraadpleegd via: raadvanstate.nl/actueel/nieuws/@119939/w04-20-0026/.
[6] Memorie van Toelichting (zoals gewijzigd naar aanleiding van het advies van de Afdeling advisering van de Raad van State) bij het wetsvoorstel Vuurwerkwet, geraadpleegd via: internetconsultatie.nl/vuurwerkverbod/b1.
[7] Onderzoeksraad voor Veiligheid, Veiligheidsrisico’s jaarwisseling, december 2017, geraadpleegd via: onderzoeksraad.nl/nl/page/4730/veiligheidsrisico%E2%80%99s-jaarwisseling.
[8] De Stentor, Burgemeesters in Oost-Nederland verwachten niks van vuurwerkverbod: ‘Mogelijk averechts effect’, 10 januari 2022, geraadpleegd via: destentor.nl/regio/burgemeesters-in-oost-nederland-verwachten-niks-van-vuurwerkverbod-mogelijk-averechts-effect~ac6288ae3/.
[9] De Volkskrant, Ouwehand en Klaver willen nu doorpakken: wet permanent vuurwerkverbod naar de Kamer, 4 januari 2022, geraadpleegd via: volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/ouwehand-en-klaver-willen-nu-doorpakken-wet-permanent-vuurwerkverbod-naar-de-kamer~b0c0a961.
[10] EenVandaag, Hoe haalbaar is een vuurwerkverbod? Kamermeerderheid onzeker, maar achterban coalitiepartijen is voor, 4 januari 2022, geraadpleegd via: eenvandaag.avrotros.nl/panels/opiniepanel/alle-uitslagen/item/hoe-haalbaar-is-een-vuurwerkverbod-kamermeerderheid-onzeker-maar-achterban-coalitiepartijen-is-voor/.
