De hevige regenval die in afgelopen juli in Limburg zorgde voor overstromingen is waarschijnlijk het gevolg van klimaatverandering. De kans en de intensiteit van hevige regenval is – volgens onderzoek van een internationaal team van wetenschappers – door klimaatverandering groter.

Afgelopen weken– van 31 oktober tot 12 november 2021 – heeft de Klimaatconferentie van Glasgow plaatsgevonden. Deze conferentie van de Verenigde Naties betreft het onderwerp klimaatverandering, meer specifiek de uitvoering van het akkoord van Parijs.[1] Het akkoord van Parijs is een VN-klimaatakkoord dat in 2016 door staatssecretaris Dijksma is ondertekend en per 2020 in werking is getreden. Het doel van het akkoord is om de opwarming van de aarde te beperken tot ruim onder de 2 graden Celsius. Om dit doel te bereiken hebben de EU-lidstaten met elkaar afgesproken dat er in de EU minimaal 40% minder uitstoot dient te zijn. [2] In Nederland is hiervoor de Klimaatwet opgesteld.

De Afdeling advisering van de Raad van State

In de klimaatwet staat onder andere dat de Afdeling advisering van de Raad van State de taak heeft om het klimaatbeleid van de regering te toetsen. Dit wordt gedaan aan de hand van een toetsingskader waarbij wordt gekeken naar: klimaatdoelen, bestuurlijke- en uitvoeringsaspecten, economische afwegingen en juridische aspecten. Dit toetsingskader kan als startpunt worden gebruikt voor het toetsen van de Klimaatnota en de Voortgangsrapportage.[3] Onderhavige Klimaatnota van het jaar 2021 bevat voor het eerst een dergelijke Voortgangsrapportage. In deze rapportage beschrijft het kabinet de voorgang van zaken ten opzichte van het Klimaatplan. De toetsing die de Afdeling advisering heeft gedaan betreft een beschouwing van de Klimaatnota van het kabinet.[4]

Wat volgt er uit de beschouwing van de Klimaatnota 2021?

Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft berekend dat de broeikasgasvermindering in 2030 ten hoogste 11% mag afwijken van het streefdoel dat is gesteld in de Klimaatwet. Ondanks verbeteringen ten opzichte van het jaar 2020 is er onvoldoende broeikasgasvermindering om de klimaatdoelen te behalen. Hierdoor kan er geconcludeerd worden dat er op dit moment extra structurele en behoorlijke maatregelen nodig zijn. De aanvullende maatregelen die zijn getroffen in de recente miljoenennota zijn namelijk niet genoeg om het doel te bereiken.

Dat het kabinet tot op heden demissionair is, betekent volgens de Afdeling advisering niet dat zij geen plicht heeft om niet te doen wat noodzakelijk is om deze doelen te behalen. Deze noodzaak vloeit voort uit de Klimaatwet en heeft als doel om de regering scherp te houden op het voeren van een vast klimaatbeleid voor de lange termijn.

Het IPCC heeft in een recent rapport geconcludeerd dat klimaatverandering op dit moment al invloed heeft op weers-en klimaatextremen. Om klimaatverandering daadwerkelijk tegen te gaan is er meer regie op nationaal niveau nodig. Daarnaast is er één minister in het kabinet nodig die deze verantwoordelijkheid op zich neemt en het gehele klimaatbeleid draagt. Ook de Klimaatwet dient gewijzigd te worden naar de ambities van de Europese Klimaatwet. [5]

Uit de Klimaatnota 2021 van de Afdeling advisering blijkt dat het kabinet snel extra maatregelen moet nemen om de klimaatdoelen te behalen. Vooral de aard en de omvang van de klimaatcrisis maakt onmiddellijk ingrijpen noodzakelijk. Wellicht dat een Klimaatautoriteit bij de aanpak passend zal zijn.[6]

[1] UKCOP26, ‘What do we need to achieve at COP26?’, geraadpleegd via: https://ukcop26.org/cop26-goals/

[2] Rijksoverheid, ‘Klimaatbeleid’, geraadpleegd via: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/klimaatverandering/klimaatbeleid

[3] Raad van State, ‘Toetsingskader’, geraadpleegd via: https://www.raadvanstate.nl/klimaatwet/toetsingskader/

[4] Raad van State, ‘Klimaatdoelen uit zicht, er zin nú extra maatregelen nodig’, geraadpleegd via: https://www.raadvanstate.nl/actueel/nieuws/@127326/beschouwing-klimaatnota-2021/

[5] Raad van State, ‘Concept Klimaatnota 2021’, geraadpleegd via: https://www.raadvanstate.nl/actueel/nieuws/@127315/w18-21-0275-iv/

[6] NRC, ‘Nederland heeft een Klimaatautoriteit nodig’, geraadpleegd via: https://www.nrc.nl/nieuws/2021/11/10/nederland-heeft-een-klimaatautoriteit-nodig-a4064909