Een kroongetuige is de hoofdgetuige in een strafzaak, of een getuige die een criminele verdachte is, maar bereid is tegen een of meer andere verdachten een verklaring af te leggen in ruil voor een vergoeding.[1] Op 1 april 2006 trad de Wet Toezeggingen aan Getuigen in Strafzaken in werking, waardoor de kroongetuige volledig opgenomen werd in het Nederlandse strafrecht.[2] Sinds het Marengo-proces is het begrip kroongetuige wat bekender in de volksmond. Nabil B. is kroongetuige in het Marengo-proces en er is sindsdien veel gebeurd. Heeft het OM hier juist gehandeld of is hier sprake van nalatigheid?
In het Marengo-proces staan in totaal 17 verdachten terecht, onder wie hoofdverdachte Ridouan Taghi. Het Marengo-proces draait om zes liquidaties en vier pogingen daartoe. Nabil B. is de kroongetuige in deze zaak en legt belastende verklaringen af. Deze belastende verklaringen vormen tevens een belangrijk bewijsmiddel voor het OM.
In maart 2018 werd Nabil B. als kroongetuige gepresenteerd, nadat hij in december 2017 in het geheim de overeenkomst had getekend met het OM.[3] Op het moment van tekenen en de bekendmaking van de overeenkomst was Ridouan Taghi nog voortvluchtig en dus een gevaar voor Nabil B. en eventuele familie. Nabil B. had met het OM afgesproken dat de kroongetuigedeal pas geopenbaard zou worden als Ridouan Taghi opgepakt zou worden vanwege angst voor zijn familie. Echter, heeft het OM de deal eerder bekend gemaakt. Mohammed Razzouki, die ook een van de hoofdverdachte vormt van het Marengo-proces, zou op vrije voeten komen als langer werd gewacht met de bekendmaking van de kroongetuigedeal.
Helaas heeft deze eerder dan geplande openbaring fatale gevolgen met zich mee gebracht. Op 29 maart 2018 wordt de broer van kroongetuige Nabil B. in zijn kantoor genadeloos neergeschoten.[4] Dit was een reactie op de belastende verklaringen die Nabil B. zou afleggen tegen Ridouan Taghi. Het OM werd hiervoor gewaarschuwd, maar heeft hierin helaas nalatig gehandeld. Familieleden van Nabil B. werden na de aanslag op hun broer meteen overgebracht naar een veilige plek, maar was dit niet te laat?
Een jaar later gebeurd er weer iets schokkends en wat wordt aangehaald als een aanslag op de rechtsstaat. De advocaat van Nabil B. genaamd Derk Wiersum wordt voor zijn huis vermoord. Na de moord trokken advocaten zaken om veiligheidsredenen in en in sommige gevallen werd het moeilijker om een advocaat te vinden.[5] Dit liet zien dat het OM de reactie van Taghi heeft onderschat en hier nog niet helemaal op voor was bereid. Kamerleden vinden dat het huidige beveiligingsstelsel herijkt moet worden, gezien de conflicten en gebeurtenissen tussen het OM, Nabil B. en zijn familieleden. Het huidige beveiligingsstelsel werd opgericht na de moord op Pim Fortuyn en bestaat uit een centraal en decentraal onderdeel. Onder de centrale tak vallen “belangrijke mensen” zoals ministers en Kamerleden. Onder de decentrale tak vallen regionale zaken, zoals huiselijk geweld.[6] Nabil B. en zijn familieleden vallen onder de decentrale tak, maar deze is niet voorbereid op zwaar georganiseerde misdaad waar de familie mee te maken heeft.
Het blijft een lastig en relatief nieuw onderwerp. Nederland heeft te maken gekregen met een nieuwe vorm van criminaliteit die geen genade kent en het OM was hier niet goed genoeg op voorbereid. De vraag die hier gesteld kan worden is: hoe ver reikt de zorgplicht van het OM om de familieleden te beschermen? Maar hier zullen Kamerleden en het OM zich nog regelmatig over uitlaten en discussiëren. Het OM heeft zeker blunders gemaakt in dit kroongetuigeproces waar ze hoogstwaarschijnlijk een goede lering uit hebben getrokken. Laten we hopen dat het kroongetuigeproces vanaf nu goed zal verlopen en de familie zonder angst en in veiligheid kan leven.
[1] ‘Kroongetuige’, www.noorlandjuristen.nl
[2] ‘Kroongetuige’, www.noorlandjuristen.nl
[3] AD, ‘Kroongetuige Nabil B. heeft spijt: deal niet gesloten als hij had geweten dat OM hem te snel zou presenteren’, AD 2 oktober 2021, geraadpleegd via: https://www.ad.nl/binnenland/kroongetuige-nabil-b-heeft-spijt-deal-niet-gesloten-als-hij-had-geweten-dat-om-hem-te-snel-zou-presenteren~a44ba292/
[4] Telegraaf, ’28 jaar cel voor moord op broer kroongetuige Nabil B.’, Telegraaf 27 december 2019, geraadpleegd via: https://www.telegraaf.nl/nieuws/983834948/28-jaar-cel-voor-moord-op-broer-kroongetuige-nabil-b
[5] Trouw, ‘De moord op Derk Wiersum was een aanslag, maar de rechtsstaat is niet om het leven gebracht’, Trouw 18 september 2020, geraadpleegd via: https://www.trouw.nl/binnenland/de-moord-op-derk-wiersum-was-een-aanslag-maar-de-rechtsstaat-is-niet-om-het-leven-gebracht~b9caa4d9/
[6] De Volkskrant, ‘Huidige stelsel van beveiligen moet herijkt worden, vinden Kamerleden na verhaal broer kroongetuige’, De Volkskrant 27 september 2020, geraadpleegd via: https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/huidige-stelsel-van-beveiligen-moet-herijkt-worden-vinden-kamerleden-na-verhaal-broer-kroongetuige~b48a692f/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F
