Misschien heb je het wel meegekregen, de beide impeachmentprocedures van Donald Trump. Onlangs werd de oud-president vrijgesproken in een impeachmentprocedure.[1] Iets meer dan een jaar geleden was dat ook al het geval.[2] Donald Trump is tot nu toe de enige president die twee keer met een impeachmentprocedure te maken kreeg.[3] Misschien zegt zo’n impeachmentprocedure je eigenlijk niets. Dat is ook geen schande, want het is minder makkelijk dan het op het eerste gezicht lijkt. In de Verenigde Staten van Amerika (hierna: Verenigde Staten) is het een groots gebeuren, waardoor het in Nederland veel in het nieuws komt. Toch zal er de komende tijd waarschijnlijk geen impeachmentprocedure komen tegen een president. Om dat te begrijpen staan er in dit artikel drie vragen centraal.
Allereerst speelt de vraag: wat is een impeachmentprocedure? Een impeachmentprocedure is een afzettingsprocedure in de Verenigde Staten voor bepaalde politici en ambtenaren.[4] Het is in de constitutie van het land verankerd. In artikel 2 en daarvan de vierde sectie van de US Constitution staat het volgende: The President, Vice President and all civil Officers of the United States, shall be removed from Office on Impeachment for, and Conviction of, Treason, Bribery, or other high Crimes and Misdemeanors. Kortgezegd staat er in dat artikel dat bepaalde politici en ambtenaren van de Verenigde Staten geen ambtsmisdrijven mogen plegen. De impeachmentprocedure gaat dus over de consequenties voor een aantal leden van de uitvoerende macht.
De uitvoerende macht kan dus consequenties ervaren, maar van wie of van wat? Dat roept de tweede vraag op: hoe komt een impeachmentprocedure tot stand? Allereerst stemt het Huis van Afgevaardigden bij gewone meerderheid over het wel of niet ‘impeachen’ van bijvoorbeeld een president.[5] De leden van het Huis van Afgevaardigden hebben dus de touwtjes in handen: wanneer zij besluiten tot een impeachment, kan de Senaat besluiten tot het afzetten van de degene waarover de impeachmentprocedure gaat.[6] De Senaat besluit bij tweederdemeerderheid voor een afzetting.[7] Dat betekent dat het geen mogelijkheid is om een president af te zetten met een gewone meerderheid. Bij de laatste impeachmentprocedure was er nog wel de mogelijkheid voor de Senaat om ervoor te zorgen dat Donald Trump geen president meer kon worden bij gewone meerderheid. Zijn afzetting moest echter wel eerst een tweederdemeerderheid halen.[8] Trump werd echter vrijgesproken en hij blijft zelf ook nog een prominente rol spelen binnen de partij van de Republikeinen, tot ongenoegen van sommige andere Republikeinen.[9]Wellicht zien we de oud-president nog terug in een nieuwe termijn.
Nu een impeachmentprocedure van Donald Trump voor de tweede keer achter ons ligt, kunnen we ons de komende vier jaar waarschijnlijk opmaken voor een wat rustigere periode wat betreft impeachmentprocedures. Meestal was het zo dat de Democraten in bijvoorbeeld het Huis van Afgevaardigden een meerderheid hadden en de Republikeinen hadden op hun beurt een meerderheid in de Senaat.[10] Nu is dat praktisch gezien niet meer zo. De Democraten hebben voorlopig een meerderheid in het Congres (Huis van Afgevaardigden en de Senaat gezamenlijk). [11] Hierdoor zal er minder snel een impeachmentprocedure komen voor de huidige president Joe Biden, een Democraat. Impeachmentprocedures zijn namelijk politiek gevoelig: een president zal niet snel afgezet worden door zijn eigen partij, maar meestal door de andere partij, in dit geval de Republikeinse partij.[12] Die Republikeinse partij heeft echter nu te weinig leden in het Congres om een impeachmentprocedure op eigen kracht teweeg te brengen. Ook is het zo dat er nog nooit een president is afgezet door een impeachmentprocedure.[13] Donald Trump had drie ‘impeachmentvoorgangers’ en die zijn ook niet afgezet door de impeachmentprocedure zelf.[14] Is zo’n impeachmentprocedure dan zinloos of zinvol? Die afweging kun je nu misschien zelf maken.
[1] ‘Senaat spreekt Trump vrij in impeachment-proces’, NOS 13 februari 2021, geraadpleegd op 19 februari 2021 van https://nos.nl/artikel/2368596-senaat-spreekt-trump-vrij-in-impeachment-proces.html.
[2] ‘Impeachment-proces nu alweer voorbij: Trump vrijgesproken’, RTL Nieuws 6 februari 2020, geraadpleegd op 19 februari 2021 van https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/buitenland/artikel/5006171/impeachment-trump-president-vrijgesproken-senaat.
[3] ‘Huis van Afgevaardigden stemt voor afzetting president Donald Trump’, RTL Nieuws 13 januari 2021, geraadpleegd op 19 februari 2021 van https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/politiek/artikel/5208434/huis-van-afgevaardigden-stemt-voor-afzetting-president-donald-trump.
[4] ‘Wat is een impeachment eigenlijk en wat kan Trump komende tijd verwachten?’, NU.nl 14 januari 2021, geraadpleegd op 19 februari 2021 van https://www.nu.nl/verkiezingen-vs/6101760/wat-is-een-impeachment-eigenlijk-en-wat-kan-trump-komende-tijd-verwachten.html.
[5] Ibidem.
[6] B. den Hond, ‘Democraten stevenen af op impeachment van Trump en vrezen zijn laatste dagen’, Trouw 8 januari 2021, geraadpleegd op 28 februari 2021 van https://www.trouw.nl/buitenland/democraten-stevenen-af-op-impeachment-van-trump-en-vrezen-zijn-laatste-dagen~b18a54ea/.
[7] K. van Houwelingen, ‘Senaat spreekt Trump opnieuw vrij in afzettingsprocedure’, Het Parool 13 februari 2021, geraadpleegd op 28 februari 2021 van https://www.parool.nl/wereld/senaat-spreekt-trump-opnieuw-vrij-in-afzettingsprocedure~b993bfa3/.
[8] ‘Kan Trump in zijn laatste week nog worden afgezet? Vijf vragen over impeachment’, NOS 13 januari 2021, geraadpleegd op 28 februari 2021 van https://nos.nl/artikel/2364236-kan-trump-in-zijn-laatste-week-nog-worden-afgezet-vijf-vragen-over-impeachment.html.
[9] P. Giesen, ‘Donald Trump is vrijgesproken, maar hij heeft wel een flinke deuk opgelopen’, de Volkskrant 14 februari 2021, geraadpleegd op 28 februari 2021 van https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/donald-trump-is-vrijgesproken-maar-hij-heeft-wel-een-flinke-deuk-opgelopen~b8080b10/. B. Lanting, ‘Het Trump-kamp blijft erbij: de Republikeinse Partij is van hém’, de Volkskrant 26 februari 2021, geraadpleegd op 28 februari 2021 van https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/het-trump-kamp-blijft-erbij-de-republikeinse-partij-is-van-hem~b0bd2754. ‘Anti-Trump Republikeinen willen nieuwe partij oprichten’, Het Parool 11 februari 2021, geraadpleegd op 28 februari 2021 van
https://www.parool.nl/wereld/anti-trump-republikeinen-willen-nieuwe-partij-oprichten~b97a0b2b/.
[10] G. Moes, ‘Wie er ook wint, regeren wordt lastig met een verdeeld Congres’, Het Parool 5 november 2020, geraadpleegd op 28 februari 2021 van https://www.parool.nl/wereld/wie-er-ook-wint-regeren-wordt-lastig-met-een-verdeeld-congres~bc7d1c20/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F.
[11] ‘Democraten winnen cruciale Senaatszetels in Georgia, opsteker voor Biden’, NOS 6 januari 2021, geraadpleegd op 28 februari 2021 van https://nos.nl/artikel/2363334-democraten-winnen-cruciale-senaatszetels-in-georgia-opsteker-voor-biden.html.
[12] H. Kersten, ‘151 jaar impeachment: van Johnson via Nixon naar Clinton’, NOS 5 oktober 2019, geraadpleegd op 19 februari 2021 van https://nos.nl/collectie/13788/artikel/2304795-151-jaar-impeachment-van-johnson-via-nixon-naar-clinton.
[13] ‘Kan Trump in zijn laatste week nog worden afgezet? Vijf vragen over impeachment’, NOS 13 januari 2021, geraadpleegd op 28 februari 2021 van https://nos.nl/artikel/2364236-kan-trump-in-zijn-laatste-week-nog-worden-afgezet-vijf-vragen-over-impeachment.html.
[14] H. Kersten, ‘151 jaar impeachment: van Johnson via Nixon naar Clinton’, NOS 5 oktober 2019, geraadpleegd op 19 februari 2021 van https://nos.nl/collectie/13788/artikel/2304795-151-jaar-impeachment-van-johnson-via-nixon-naar-clinton.
