Henkjan van Dijk

Sommige dingen lijken vanzelfsprekend, maar voor niets gaat de zon op. Wetten zijn nooit ver te zoeken, of het nu gaat om een betaalde schadevergoeding, een getekend contract of… een vlag op een zeeschip. Een vlag op een zeeschip, dat lijkt juridisch misschien niet interessant. Toch komt er in ieder geval wel wat bij kijken.

Allereerst: wat zijn zeeschepen? De leden van artikel 8:2 Burgerlijk Wetboek beantwoorden die vraag. Er zitten nog wel wat haken en ogen aan, maar in principe zijn zeeschepen schepen die als zeeschip teboekstaan in de openbare registers. Die zeeschepen gebruiken vlaggen, al eeuwen lang.[1] Nederland kent zelf ook een beroemde admiraal, Michiel de Ruyter, die werkte aan betere communicatie tussen schepen door middel van vlaggen.[2] Tegenwoordig worden vlaggen nog steeds gebruikt door zeeschepen en ze vervullen praktisch gezien dezelfde functies als vroeger.[3] Het verschil is dat er nu wetgeving aan vast zit. Terwijl je thuis de vlag mag uithangen zonder dat dit consequenties kan hebben, geldt dit niet per se voor zeeschepen.[4] Daar is ook een reden voor.

Net zoals vroeger worden vlaggen op zeeschepen tegenwoordig gebruikt, onder andere voor het herkennen van de afkomst van een zeeschip.[5] Een zeeschip met een Nederlandse vlag is dus een Nederlands zeeschip. Schepen mogen daarom ook pas de Nederlandse vlag ‘voeren’ als ze daadwerkelijk een Nederlands zeeschip zijn. Een zeeschip kan op drie manieren Nederlands zijn: als het toebehoort aan Nederlanders, als het voor tenminste tweederdedeel toebehoort aan Nederlanders of als het toebehoort aan een scheepsbedrijf dat in Nederland gevestigd is. Dit staat in artikel 310 in combinatie met artikel 311 Wetboek van Koophandel. Een schip moet dus een ‘Nederlandse nationaliteit hebben’ om de Nederlandse vlag te mogen voeren, maar er is nog een vereiste. Zeeschepen moeten hiervoor ook in bezit zijn van een zeebrief. Dit is conform artikel 3 Zeebrievenwet. Nu reist de vraag: wat is een zeebrief? Een zeebrief is niet bestemd voor de post, maar is te vergelijken met een soort identiteitsbewijs. Een zeeschip heeft een zeebrief om aan te tonen van welk land het afkomstig is.[6] Een kapitein van een zeeschip moet dus meer bij zich hebben dan alleen zijn eigen paspoort.

Tot slot moet een kapitein ook goed voor de dag komen met een vlag op zijn schip. Dat laat bijvoorbeeld artikel 3.03 van het Binnenvaartpolitiereglement zien. Voor schepen geldt onder andere dat een vlag een bepaalde grootte moet hebben en niet verbleekt mag zijn. Als kapitein willekeurig een vlag op een zeeschip zetten, gaat dus niet. Een vlag mag namelijk niet zomaar op een zeeschip staan. Sommige dingen lijken heel vanzelfsprekend, maar toch zijn daar een hoop (juridische) stappen voor nodig. Als je de eerstvolgende keer een containerschip voorbij ziet varen met een Nederlandse vlag, weet je twee dingen. Allereerst dat zo’n schip echt Nederlands is en in het verlengde daarvan dat zo’n Nederlandse vlag daar niet zomaar mag hangen. Kortom, er zit altijd een juridisch verhaal achter iets.

[1] ‘Vlaggenseinen aan boord’, Scheepvaartmuseum 7 december 2018, geraadpleegd op 3 februari 2021 van https://www.hetscheepvaartmuseum.nl/collectie/artikelen/697/vlaggenseinen-aan-boord.

[2] Ibidem.

[3] Ibid.

[4] ‘Wanneer kan ik de Nederlandse vlag uithangen?’, Rijksoverheid 29 april 2020, geraadpleegd op 4 februari 2021 van www.Rijksoverheid.nl (zoek op vlag uithangen).

[5] ‘Vlaggenseinen aan boord’, Scheepvaartmuseum 7 december 2018, geraadpleegd op 3 februari 2021 van https://www.hetscheepvaartmuseum.nl/collectie/artikelen/697/vlaggenseinen-aan-boord.

[6] ‘Scheepsregistratie zeescheepvaart’, Inspectie Leefomgeving en Transport 6 februari 2018, geraadpleegd op 3 februari 2021 van https://www.ilent.nl/onderwerpen/scheepsregistratie.