N. de Ridder
Afgelopen zondag 4 maart vonden in Italië de parlementsverkiezingen plaats. Stemmen lijkt op het eerste gezicht een uiterst makkelijke bezigheid: iedereen kan het en weet dat de partij met de meeste stemmen uiteindelijk de meeste zetels zal bemachtigen. Maar in Italië zit het anders: ze hebben het daar zo moeilijk gemaakt, dat zelfs een minister laatst aangaf dat hij er niets van snapte.[1] En terecht.
In Nederland is het zo dat de partij met de meeste stemmen de meeste zetels krijgt. Dit is in Italië niet anders, maar daar telt deze regeling maar voor twee derde van de te behalen zetels. De rest van de zetels wordt verdeeld volgens een districtenstelsel zoals ook in Groot-Brittannië het geval is. Bij een districtenstelsel gaat de winnaar er met de volle buit vandoor. Als je zo kijkt is 40% van de stemmen waarschijnlijk genoeg, want men verwacht dat een partij met zo’n groot deel van de stemmen uiteindelijk ook genoeg districten aan zich weet te binden.
Om het bovenstaande nog moeilijker te maken: geen enkele partij in Italië heeft de potentie om dit percentage stemmen op eigen kracht te halen. Het is dus zaak om zowel voor als na de verkiezingen coalities te smeden. Vóór de verkiezingen gaan partijen ‘lijstverbindingen’ aan, zodat gezamenlijk het aantal benodigde stemmen binnengehaald kan worden. [2]
Maar wat gebeurde er: geen enkele partij óf lijstverbinding behaalde de benodigde 40% van de stemmen en de Vijfsterrenbeweging werd met 33% van de stemmen de grootste in Italië.[3] De MoVimento 5 Stelle, zoals de partij in het Italiaans heet, is een eurosceptische partij die pleit voor een directe democratie. Volgens partijleider Beppe Grillo is de partij tevens tegenstander van de klassieke Italiaanse politiek met de links-rechtsverdeling. Ook wordt er door de partij gestreden tegen corruptie en schandalen in de Italiaanse politiek.[4]
Zoals vermeld is de Vijfsterrenbeweging de grootste partij, maar er zal wel een coalitie worden aangegaan. Een mogelijke optie is een samenwerking met Lega. Lega is een separatistische partij die zich erg tegen de Europese Unie keert.[5] De Lega kan qua Nederlandse politieke partij het best met de PVV worden vergeleken. Wanneer deze coalitie wordt gevormd – de kans is klein, maar wel aanwezig – is een referendum over het vertrekken uit de Europese Unie niet ondenkbaar. Dit scenario is ‘de nachtmerrie van Brussel’.[6]
Een andere optie is een samenwerking met een centrumlinkse partij, waardoor de aversie tegen de Europese Unie minder zal zijn en de MoVimento 5 Stelle zich vooral zal moeten focussen op haar standpunten over de Italiaanse politiek.[7]
Nu is het grote probleem dat de Vijfsterrenbeweging principieel weigert om met andere partijen samen te werken. Wat gebeurt er als er uiteindelijk helemaal geen coalitie gevormd wordt? Dan moeten de Italianen eind dit jaar of begin volgend jaar opnieuw naar de stembus. En dan is er weer iets bijzonders aan de hand: de straf van Silvio Berlusconi, waardoor hij zes jaar lang geen politieke functie uit mocht oefenen, zit er dan op. Dat betekent dat hij op zijn 82ste alsnog opnieuw premier van Italië zou kunnen worden.[8]
Omdat de verkiezingen pas zo kort geleden plaats hebben gevonden, is het op dit moment vooral speculeren wat het gaat worden: een anti-euro coalitie, een ‘stabiele’ coalitie of een mogelijk nieuw premierschap van Silvio Berlusconi? Er volgt zeker meer.
[1] https://nos.nl/artikel/2220521-verkiezingen-italie-wie-doet-er-mee-en-hoe-werkt-de-kieswet.html
[2] https://nos.nl/artikel/2220521-verkiezingen-italie-wie-doet-er-mee-en-hoe-werkt-de-kieswet.html
[3] https://www.ad.nl/buitenland/vijfsterrenbeweging-grootste-partij-in-italieneuml~a426cbca/
[4] https://nl.wikipedia.org/wiki/MoVimento_5_Stelle
[5] https://nl.wikipedia.org/wiki/Lega_Nord
[6] https://nos.nl/artikel/2220521-verkiezingen-italie-wie-doet-er-mee-en-hoe-werkt-de-kieswet.html
[7] https://www.bnr.nl/nieuws/internationaal/10340755/vijfsterrenbeweging-houdt-alle-opties-open
[8] https://nos.nl/artikel/2220521-verkiezingen-italie-wie-doet-er-mee-en-hoe-werkt-de-kieswet.html
