M. de Kind

 

In oktober verscheen een artikel in SecJure over de mededeling van de ACM met betrekking tot een door hen te verrichten onderzoek naar mogelijke prijsafspraken in de dakdekker sector. Recentelijk verscheen een andere Nederlandse toezichtinstantie in het nieuws met een onderzoek: de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) doet namelijk, samen met de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), onderzoek naar zorginstelling DeSeizoenen. Dit onderzoek ziet op de vraag of de instelling het winstverbod omzeilt.[1] Wat houdt het in als een winstverbod van toepassing is en waarom is dat in de onderhavige situatie het geval? En waarom bestaat de angst dat DeSeizoenen dit verbod overtreedt?

 

Het winstverbod

In de Nederlandse wetgeving komt het winstverbod in ieder geval op twee plaatsen terug. In het algemeen geldt namelijk een winstverbod voor stichtingen.[2] Ook in sectorale wetgeving, zoals de wetgeving die van toepassing is op zorginstellingen, is een bepaling opgenomen waarin staat dat het uitkeren van winst niet is toegestaan.[3] Het wettelijk systeem resulteert er namelijk in dat zorgaanbieders ingevolgde de Wet toelating zorginstellingen (WTZi) veelal een WTZi-toelating nodig hebben. Om toegelaten te worden, dient aan diverse in die wet genoemde vereisten te worden voldaan. Eén van de vereisten houdt in dat moet worden voldaan aan het winstverbod dat is opgenomen in artikel 5 WTZi en nader is uitgewerkt in artikel 3.1 Uitvoeringsbesluit WTZi. De regelgeving in de sectorale wetgeving kan ook voor andere rechtsvormen dan de stichting gelden.

 

DeSeizoenen: organisatiestructuur

Alvorens kan worden ingegaan op de vragen die bij deze berichtgeving kunnen worden gesteld, is van belang dat inzichtelijk wordt gemaakt op welke wijze de zorginstelling is gestructureerd. Op de website van de organisatie staat dat verschillende activiteiten in verschillende besloten vennootschappen zijn ondergebracht. Deze organisatiestructuur zorgt ervoor dat sprake is van een duidelijke scheiding tussen de zorgactiviteiten van DeSeizoenen enerzijds en de ondersteunende- (zijnde bedrijfsvoering en facilitaire diensten in Care Shared Services B.V) en vastgoeddiensten (Vastgoed DeSeizoenen B.V.) anderzijds.[4] Dit houdt in dat de eerstgenoemde activiteiten zijn ondergebracht in DeSeizoenen B.V. De ondersteunende activiteiten, betreffende de bedrijfsvoering en de facilitaire diensten, worden via Care Shared Services B.V. uitgevoerd. Tot slot is het vastgoed ondergebracht in Vastgoed DeSeizoenen B.V. (zie afbeelding). Deze structuur zorgt ervoor dat ruimte bestaat om de discussie met betrekking tot een eventuele overtreding van het winstverbod, te voeren.

organisatiestructuur

Voorgaande OK-procedure

Eerder dit jaar heeft de Centrale Cliëntenraad (CCr) van DeSeizoenen de Ondernemingskamer (OK) verzocht een onderzoek in te stellen naar het beleid en de gang van zaken binnen de instelling.[5] De CCr heeft in die zaak onder meer gesteld zich zorgen te maken dat publieke middelen, bestemd voor de zorg en aldus te besteden aan de activiteiten ondergebracht in DeSeizoenen B.V., binnen DeSeizoenen via huur- en dienstenovereenkomsten wegvloeiden naar de zustervennootschappen. Het feit dat voor deze zustervennootschappen, zijnde Vastgoed DeSeizoenen B.V. en Care Shared Services B.V., géén winstverbod van kracht is, is volgens de CCr reden tot zorg. Het gaat bij deze zustervennootschappen namelijk om besloten vennootschappen die niet in een specifieke sector werkzaam zijn waarvoor aanvullende sectorwetgeving een dergelijk verbod instelt. De OK heeft echter geoordeeld dat er geen concrete aanwijzingen aanwezig waren die konden aantonen dat hiervan sprake was. Zij heeft om die reden met betrekking tot dit onderdeel van het verzoek geen onderzoek toegewezen.[6] Desondanks heeft de NZa, de toezichthouder op de Nederlandse zorgmarkt, besloten onderzoek te willen verrichten naar DeSeizoenen. Deze toezichthouder ontleent zijn bestaansrecht aan de Wet marktordening gezondheidszorg. De toezichtbevoegdheden van de NZa zien op zowel zorgaanbieders als verzekeraars. Bij het onderzoek gaat het om de vraag of het winstverbod wordt overtreden.

 

DeSeizoenen en het winstverbod

Waarom wordt hier gevreesd voor een overtreding van dit verbod? Dat heeft, aldus de nieuwsartikelen, te maken met de hiervoor besproken organisatiestructuur en de daarmee gepaard gaande onderlinge afspraken.[7] Bij de bespreking van de organisatiestructuur is duidelijk geworden dat de daadwerkelijke zorginstelling, te weten DeSeizoenen B.V., via overeenkomsten gebruik maakt van de diensten van Vastgoed DeSeizoenen B.V. en Care Shared Services B.V.. De advocaat van de CCr stelt in dit kader dat de zorginstelling te veel betaalt aan deze zustervennootschappen. Op deze manier zorgt het concern ervoor dat de publieke middelen, die eigenlijk ten goede van de zorg zouden moeten komen, bij de commerciële zustervennootschappen terechtkomen en op die manier (eventueel) kunnen worden uitgekeerd aan de aandeelhouders.[8]

 

Relevantie uitkomst onderzoek?

Het debat over het winstverbod en de rol van besloten vennootschappen in de zorg is een terugkerend probleem. De onderhavige situatie laat wederom zien waarom dit inderdaad een belangrijk discussiepunt is. Het onderzoek is mijns inziens dan ook zeer belangrijk. De manier waarop met dit onderzoek wordt omgegaan biedt allereerst de mogelijkheid om bepaalde grenzen en duidelijkheid te creëren. Daarnaast laat het zien dat omzeiling van het winstverbod een issue is dat wellicht onvoldoende is gereguleerd, dan wel een issue waaromtrent onvoldoende duidelijkheid bestaat. Wellicht is het zaak om fundamenteel te kijken naar de wijze waarop de zorg, en meer specifiek de financiering ervan, op dit moment wordt georganiseerd. Immers, de kwaliteit van de dienstverlening zou te allen tijde op één moeten staan. Eventuele (indirecte) aandeelhoudersbelangen mogen hier geen roet in het eten gooien.

 

[1] Nu.nl, ‘Zorgonderneming van Loek Winter onderzocht voor omzeilen winstverbod’, Nu.nl 30 november 2018.

[2] Artikel 2:285 lid 3 BW

[3] Voor zorginstellingen volgt deze, zoals hierna besproken, uit artikel 5 WTZi jo artikel 3.1 Uitvoeringsbesluit WTZi.

[4] Te raadplegen via www.deseizoenen.org onder DeSeizoenen > Organisatie.

[5] D. van Lent, ‘Gaat het zorggeld wel naar zorg of naar private bv’s?’, nrc.nl 23 februari 2018.

[6] Ondernemingskamer Hof Amsterdam 2 mei 2018, ECLI:NL:GHAMS:2018:1749 (DeSeizoenen B.V.).

[7] M. van de Wier, ‘Zorginstelling van Loek Winter onder de loep: omzeilt DeSeizoenen het winstverbod?’, Trouw 30 november 2018.

[8] M. van de Wier, ‘Zorginstelling van Loek Winter onder de loep: omzeilt DeSeizoenen het winstverbod?’, Trouw 30 november 2018.