C. Knoop

 

Jean-Claude Arnault, man van een lid van het Nobelprijs-comité voor de literatuur, is in Zweden veroordeeld tot twee jaar gevangenisstraf voor verkrachting.[1] In Zweden is twee jaar de minimum- en zes jaar de maximumstraf voor dit delict[2]. In Nederland hebben wij een maximumstraf van twaalf jaar. Twee jaar lijkt daarom heel weinig, maar hoe komt de rechter tot zo’n straf?

 

Soorten straffen en waarom is straffen zo belangrijk?

Voordat we gaan kijken hoe de rechter tot zijn oordeel komt, is het van belang om te bekijken wat voor straffen we hier in Nederland hebben en waarom het belangrijk is om te bestraffen als de strafwet overtreden wordt. De hoofdstraffen die wij hier in Nederland kennen, zijn de geldboete, de taakstraf en de gevangenisstraf. Naast deze straffen, of in plaats daarvan, kunnen er ook nog bepaalde maatregelen worden opgelegd zoals het opleggen van een verblijf in een tbs-kliniek.

Vervolgens zijn er verschillende redenen waarom veroordeelden bestraft worden. De eerste reden is vergelding. De maatschappij eist dat iemand bestraft wordt voor het leed dat hij een ander aan doet. Daarnaast heeft bestraffen de functie van preventie; als iemand een zware straf opgelegd krijgt, dan zal een ander misschien afzien van het plegen van hetzelfde feit. De laatste reden is bescherming van de maatschappij. Er moet voorkomen worden dat een persoon hetzelfde feit nog een keer begaat en zo nog meer mensen schaadt.

 

Waar houdt de rechter rekening mee?

Nu we bekeken hebben waarom we bepaalde straffen hebben, kunnen we gaan kijken waar de rechter naar kijkt als hij zijn straf bepaalt. Het eerste waar de rechter naar kijkt is de ernst van het misdrijf. Vervolgens kijkt hij naar de omstandigheden van het geval, de leeftijd van de verdachte en of de verdachte al een strafblad heeft. Daarna wordt er naar de wet gekeken. Wij hebben in Nederland geen minimumstraffen, maar wel maximumstraffen. Er moet dus opgelet worden dat de bepaalde straf niet boven het maximum gaat. Het laatste, en misschien wel het belangrijkste punt, zijn de oriëntatiepunten die rechters gebruiken. Dit houdt in dat er een document is waarin oriëntatiepunten zijn genoemd waar de rechter naar moet kijken bij het bepalen van zijn straf[3]. Dit document is niet bindend, daarom mag de rechter ervan afwijken.

 

Toepassing op de zaak van Jean-Claude Arnault

Het lijkt me handig als ik de bovengenoemde punten op de zaak van Jean-Claude Arnault toepas met behulp van het Nederlandse rechtsstelsel. De wettelijke maximumstraf die in Nederland op verkrachting staat is twaalf jaar. De oriëntatiestraf voor verkrachting is 24 maanden gevangenisstraf. Vaak wordt er niet alleen een taakstraf opgelegd voor een ernstig zedendelict[4], maar uitzonderingen daarop zijn mogelijk[5]. Uiteindelijk wordt er nog gekeken naar straf vermeerderende en straf verminderende factoren. In dit geval zou er gekeken kunnen zijn naar de frequentie (één keer), de leeftijd van het slachtoffer en van de verdachte (beiden meerderjarig) en recidive (niet eerder veroordeeld voor hetzelfde feit).

 

Conclusie

De rechter komt tot zijn strafmaat op basis van verschillende factoren. Hij verzint niet zomaar ter plekke een straf. Ik trek hier dan ook de conclusie uit dat in Nederland voor de zaak van Jean-Claude Arnault, zonder de specifieke omstandigheden te weten, dezelfde straf zou zijn opgelegd. Dit is dan gebaseerd op wet, de oriëntatiestraf en de overige oriëntatiepunten.

 

[1] https://www.nu.nl/buitenland/5489651/man-van-lid-nobelcomite-krijgt-twee-jaar-cel-wegens-verkrachting.html?redirect=1 (laatst geraadpleegd op 2 oktober 2018).

[2] Hoofdstuk 6, sectie 1 van de Zweedse strafwet. Te vinden via: www.government.se.

[3] Landelijk Overleg Vakinhoud Strafrecht, ‘Oriëntatiepunten voor straftoemeting en LOVS-afspraken’, laatst bijgewerkt maart 2018, https://www.rechtspraak.nl/SiteCollectionDocuments/Orientatiepunten-en-afspraken-LOVS.pdf.

[4] Art. 22b Sr.

[5] Zedenadvocaat, ‘Wet beperking taakstraffen voor zedenzaken’,  https://www.zedenadvocaat.nl/wet-beperking-taakstraffen-voor-zedenzaken/.