-Koen Verberne

Inleiding
Wanneer een particulier een woning koopt, heeft hij 3 dagen de tijd om de koopovereenkomst zonder redenen en kosten ongedaan te maken. Bij het sluiten van een geldlening bij een bank geldt een termijn van 14 dagen. Dit wordt de wettelijke bedenktijd van de particulier genoemd.  

Er zijn politici die zich naar aanleiding van de overnamestrijd van Akzo Nobel afvragen of deze regeling van de wettelijke bedenktijd ook voor transacties in beursgenoteerde aandelen zou moeten worden ingevoerd. 

 Het verf- en chemieconcern AkzoNobel is verwikkeld in een vijandige overnamestrijd met de Amerikaanse verffabrikant PPG. De Amerikaanse concurrent wil het Nederlandse bedrijf overnemen tegen de zin van de top van het Nederlandse bedrijf. De Amerikanen hebben in de ogen van veel Akzo beleggers inmiddels een bod neergelegd (bijna 97 euro per aandeel) dat ze niet kunnen weigeren. In totaal gaat het om 27 miljard euro. Dat was bijna 24 procent boven de voorafgaande slotkoers van AkzoNobel. 

Bovenstaande regeling is niet bedoeld voor aandelen in besloten vennootschappen. Deze aandelen zijn in handen van een besloten groep aandeelhouders. Een aandeelhouder die zijn aandelen wil verkopen moet deze eerst aanbieden aan zijn mede-aandeelhouders (art. 2:195 BW). Wanneer deze niet bereid zijn de aandelen tegen de gevraagde prijs te kopen, kan de uittredende aandeelhouder de verkoop van zijn aandelen met een derde investeerder overeenkomen.  

Bij beursgenoteerde aandelen werkt dat anders. Een investeerder die op de beurs geleidelijk meer dan 50% van de aandelen wil verwerven of een openbaar bod wil uitbrengen, krijgt te maken met de Fusiegedragsregels 2015. Op grond daarvan moeten de investeerder en de over te nemen beursvennootschap in overleg treden en zoveel mogelijk uitvoering geven aan de bepalingen in de Fusiegedragsregels 2015.  

Politici willen daar nu misschien nog de wettelijke bedenktijd regeling aan toevoegen. De vraag is waarom deze nieuwe regeling er zou moeten komen en hoe deze regeling zou moeten werken. Veel is onduidelijk omdat er nog geen wetsvoorstel is opgesteld. 

 De huidige beschermingsconstructies bij beursvennootschappen
We kennen in Nederland op dit moment 3 manieren waarop beursvennootschappen zich nu al kunnen beschermen tegen vijandige overnames.  

De eerste en meest voorkomende constructie werkt met een optierecht op de verwerving van preferente aandelen aan een stichting administratiekantoor (STAK). Het stichting administratiekantoor (STAK) wordt opgericht door de beursvennootschap om invloed te behouden op de zeggenschapsrechten binnen de beursvennootschap. Dat zorgt ervoor dat een koper na de overname geen zeggenschap heeft over de benoeming van het bestuur hetgeen het overnemen minder aantrekkelijk zou maken. De investeerder verkrijgt dan immers vooral een financieel belang en slechts beperkte zeggenschapsrechten.  

Er zijn twee soorten optierechten te onderscheiden aangaande deze preferente aandelen: 

  1. Calloptie (het stichting administratiekantoor heeft het recht om aandelen van de beursvennootschap op te kopen waarmee zij een bepaalde zeggenschap kan verwerven)  
  1. Putoptie (het stichting administratiekantoor heeft de plicht preferente aandelen af te nemen wanneer de beursvennootschap deze emitteert) 

Uiteraard moet het stichting administratiekantoor (STAK) deze preferente aandelen dan wel financieren.  

Een tweede constructie is de uitgifte van prioriteitsaandelen aan het stichting administratiekantoor (STAK). Met een prioriteitsaandeel verkrijgt men bijvoorbeeld de zeggenschap over de benoeming van het bestuur. Zo zou een mogelijke vijandige overname worden bemoeilijkt.  

Een derde constructie werkt met het certificeren van aandelen. Daarbij wordt de belegger beperkt in zijn stemrecht. Het stichting administratiekantoor (STAK) is dan de aandeelhouder en geeft daarvoor certificaten uit aan de uiteindelijke beleggers. Een certificaat geeft geen stemrecht en beschikt daarmee niet over de zeggenschap van de beursvennootschap. Dus binnen de beursvennootschap liggen de zeggenschapsrechten bij het stichting administratiekantoor (STAK) en de financiële rechten bij de certificaathouders[2] 

Toch stuiten internationale bedrijven in Nederland ondanks de beschermingsmogelijkheden op weinig tot geen verzet bij de overname van beursgenoteerde Nederlandse bedrijven [3]. 

 Wanneer wordt een overname vijandig genoemd?
Er zijn diverse redenen om een overname vijandig te noemen en de investeerder als vijand te bestempelen. Van een vijandige overname kan sprake zijn als de investeerder het bedrijf wil saneren waardoor werknemers hun baan verliezen. Daarnaast kan de investeerder ontevreden zijn over de Raad van Bestuur en hen willen ontslaan. Een andere mogelijkheid zou kunnen zijn dat de investeerder het bedrijf wil splitsen in divisies en deze divisies wil verkopen. Een laatste reden zou kunnen zijn dat de investeerder het bedrijf kan kopen met geleend geld en deze vervolgens helemaal vol stopt met schulden.  

De aandeelhouders zullen een overname minder snel vijandig vinden. Het gaat hen in de regel om de hoogste prijs voor hun aandelen. De Raad van Bestuur en werknemers noemen een overname vijandig omdat zij na de overneming niet langer alleen de baas zijn en hun baan kunnen verliezen. 

 Waarom vinden politici een overname vijandig en ongewenst? Het zou kunnen zijn dat zij willen dat Nederlandse beursgenoteerde vennootschappen eigendom van Nederlandse beleggers moeten zijn en Nederlanders daar de baas moeten zijn om onze nationale belangen (werkgelegenheid en kennis) zo goed mogelijk te dienen. 

 Huidige ontwikkelingen omtrent het invoeren van een wettelijke bedenktijd bij een vijandige overname
Terug naar de regeling voor de wettelijke bedenktijd. Veel politieke partijen (PVV, D66, CDA, SP en PvdA) vinden dat deze regeling er moet komen. Het grote voordeel van een bedenktijd bij een vijandig overnamebod zou zijn dat het bedrijf de kans krijgt om eigen aandeelhouders te overtuigen om het bod wel of niet te aanvaarden[4]. Minister Kamp van Economische Zaken is hier een voorstander van. Ik vraag mij af of dit een goed idee is. Veel beursgenoteerde aandelen zijn in handen van professionele beleggers. Die kunnen het bod zelf goed beoordelen. Ook de particulier kan dat in de regel. Bij een overname verschijnen er allerlei analyses in de kranten zodat hij ook zelf wel kan beoordelen of hij zijn aandelen wil verkopen. Een wettelijke bedenktijd lijkt mij dan overbodig.  

 Als het eigenlijk gaat om de bescherming van onze nationale belangen kan de wetgever beter bepalen dat elke overname met bepaalde kenmerken vooraf moet worden goedgekeurd door de Minister van Economische Zaken. 

 

[1] P. van Schilfgaarde, van de bv en de nv, Amsterdam: Juli 2013, p. 38 

[2] Pim Kakebeeke & Els Engel, ´de toverdoos van beschermingsconstructies´, Financieel Dagblad 12 April 2017, https://fd.nl/ondernemen/1196534/de-toverdoos-van-beschermingsconstructies 

[3] Irene de Kruijf, ´kamermeerderheid wil maatregelen bij vijandige overnames´, NOS 25 April 2017, https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2170099-kamermeerderheid-wil-maatregelen-bij-vijandige-overnames.html 

[4] Irene de Kruijf, ´kamermeerderheid wil maatregelen bij vijandige overnames´, NOS 25 April 2017, https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2170099-kamermeerderheid-wil-maatregelen-bij-vijandige-overnames.htm