Op maandag 10 april jongstleden organiseerde de Eerstejaarscommissie in samenwerking met Livius | Magister JFT een lezing van Leonie van der Grinten, beter bekend als Meester Leonie. Het onderwerp dat centraal stond deze avond was de OM-drugsstraat op festivals; een vrij nieuw concept dat het Openbaar Ministerie de kans geeft om festivalgangers met een pilletje op zak snel te berechten. De drugsstraat roept nog veel kritische vragen op. Daarnaast is het goed voor de festivalgangers om te weten wat hun rechten zijn, wat de gevolgen kunnen zijn van zo’n snelle afdoening en wat ze het beste kunnen doen als ze in de deze wasstraat terecht komen. Meester Leonie gaf ons antwoord op al deze vragen.

 

De werking van de wasstraat

De wasstraat is een onderdeel van de ZSM aanpak, die sinds 2012 wordt uitgevoerd. Het is kostenbesparend en het laat bovendien duidelijk zien dat harddrugs niet getolereerd worden. De primeur van de wasstraat stond op Lowlands in 2014.

Iemand komt de wasstraat binnen, omdat hij verdacht wordt van een delict. Vaak gaat het om het voorhanden hebben van drugs, maar de wasstraat kan ook worden gebruikt wanneer iemand bijvoorbeeld verdacht wordt van een geweldsdelict tijdens het festival. De straat werkt zo dat de verdachte verschillende ‘tentjes’ langs moet gaan, die elk een deel van het strafproces vormen. Er vindt eerst een fouillering plaats en vervolgens een legitimering. Daarna vindt er een vrij snel forensisch onderzoek plaats naar de drugs in de vorm van een voorlopige indicatietest. Na de drugstest zal de verdachte verhoort worden door de politie. Hierna beslist de Officier van Justitie (hierna: OvJ) meteen of hij de zaak wil seponeren, de verdachte wil dagvaarden (bij een grote hoeveelheid drugs) of dat hij een strafbeschikking wil voorstellen. Dat laatste is het meest voorkomend. De verdachte zal dan mogen aangeven of hij akkoord gaat met de boete die de OvJ voorstelt en wanneer hij vervolgens direct afrekent is de zaak afgedaan. In sommige gevallen mag de festivalganger dan terug naar het festivalterrein, maar in sommige gevallen zal hij of zij naar huis moeten terugkeren. Dit is afhankelijk van het beleid van het desbetreffende festival.

 

De rol van de advocaat

Tijdens de primeur van de wasstraat was er geen rol van de advocaat in het strafproces. Dit was dan ook direct een fel kritiekpunt. Er was niemand die de verdachten wees op de gevolgen van het accepteren van zo’n strafbeschikking. Daarnaast zijn verdachten wellicht onder invloed en zullen ook om die reden snel een strafbeschikking accepteren, omdat ze zo snel mogelijk terug willen naar het festival. Het Openbaar Ministerie gedroeg zich als aanklager, advocaat én rechter en er was geen onafhankelijke controle aanwezig.

Sinds kort zijn er daarom vaak ook advocaten aanwezig en krijgt de verdachte voor het verhoor van de politie de kans om met een advocaat te spreken. De advocaat zal de verdachte wijzen op zijn rechten, zoals het zwijgrecht. Het kan soms handig zijn om nog geen verklaring te geven, wanneer de zaak vrij onduidelijk is. Bovendien zal de advocaat een advies geven betreft de weigering of acceptatie van de strafbeschikking.

 

Verbeterpunten

Doordat de wasstraat vrij nieuw is, zijn er nog genoeg verbeterpunten te bedenken betreft de werking. De meeste van deze punten zien op de behoefte naar meer uniformiteit van de wasstraten. Nu verschillen ze nog teveel van elkaar. De advocaat is nog niet altijd aanwezig. Daarnaast mag je soms terug naar het festival na berechting, maar moet je het festivalterrein af. Meestal wordt er een strafbeschikking aangeboden, maar soms ook een transactie. Ten slotte verschillen ook de gedoogde gebruikshoeveelheden vaak van elkaar. Zo lag bij Amsterdam Dance Event de norm voor vervolging bij het bezit van meer dan vier pillen, terwijl die norm bij andere festivals vaak bij meer dan één pil ligt.

 

De gevolgen

De meeste festivalgangers zijn natuurlijk niet thuis in het strafrecht. Het risico is dan ook groot dat de keuze voor het accepteren van een strafbeschikking volgt uit onwetendheid en de behoefte om terug te keren naar het festival en van het probleem af te zijn. Het betalen van een boete klinkt namelijk als een simpele uitweg, maar er kunnen nog wel eens ongewenste gevolgen aan vast hangen.

Met het accepteren van een strafbeschikking beken je schuld. Dit zal natuurlijk op je Uittreksel Justitiële Documentatie (ofwel: strafblad) komen. Op je strafblad komt alles te staan, dus ook sepots, transacties, boetes etc. Bij het accepteren van een transactie beken je niet direct schuld. Je bepaalt eigenlijk dat je niet weet of je het er mee eens bent, maar je van verdere vervolging af wil zien en daarom een boete betaalt. Dus ook acceptaties van transacties in de drugsstraat zullen verschijnen op je strafblad. Aan het accepteren van strafbeschikkingen wordt hierdoor wel zwaarder gewogen dan aan het accepteren van een transactie, maar beide zijn natuurlijk niet gewenst.

Voor veel banen heb je tegenwoordig een Verklaring Omtrent Gedrag (hierna: VOG) nodig. Het hangt per beroep af of deze wordt gegeven, wanneer je op je strafblad hebt staan dat je een strafbeschikking hebt geaccepteerd omtrent het voorhanden hebben van harddrugs op een festival. Wanneer je bijvoorbeeld bij defensie wil werken, waar een zero tolerance beleid geldt, zal je je droom wel vaarwel kunnen zeggen. Voor de meeste andere beroepen wil de aanwezigheid van een strafbeschikking op je strafblad niet per definitie zeggen dat de VOG nooit meer gewezen zal worden. Het is echt afhankelijk van de omstandigheden, maar het is natuurlijk nooit gewenst dat de kans op afwijzing groter wordt gemaakt.

Meester Leonie vertelde hierbij over een meisje dat graag advocaat wilde worden, maar op haar strafblad een strafbeschikking had staan voor een pilletje op een festival. Haar VOG werd om die reden in de eerste instantie afgewezen. Gelukkig bestaat er altijd de kans om een bezwaar in te dienen en je verhaal te doen. Het meisje in kwestie had dit gedaan en hierdoor werd haar VOG alsnog toegewezen. Ze is nu beëdigd advocaat. Voor  veel beroepen hoef je de hoop dus niet direct op te geven, wanneer je strafblad niet helemaal zuiver is.

 

Wat te doen als je wordt gepakt

Voorop staat natuurlijk dat voorkomen altijd beter is dan genezen. Het is veel verstandiger om van een biertje te genieten op een festival dan om harddrugs te gebruiken. Maar wat te doen als het al te laat is en je gepakt wordt met meer dan één pil? Leonie adviseerde om altijd een advocaat te raadplegen. Ook als er geen aanwezig is in de wasstraat is het verstandig om te vragen of je naar een dichtstbijzijnde kan of dat je er een telefonisch mag spreken. Besef je daarnaast altijd dat je niet verplicht bent mee te werken aan je eigen veroordeling. Zwijgen is altijd een optie.

Daarnaast is het mogelijk om de strafbeschikking aan te nemen, maar nog niet te betalen. Binnen twee weken kun je dan alsnog bepalen of je betaalt of verzet aantekent, na overleg met een advocaat. Wanneer er nog wat haken en ogen aan de zaak zitten is verzet aantekenen en je laten berechten door een rechter wellicht slimmer.

 

Slot

De avond eindigde met veel vragen en discussie vanuit de zaal. Opvallend en lachwekkend was vooral de opmerking uit de zaal van een student die met het volgende merkwaardige idee kwam: ‘’wat nou als je als verdachte meegenomen wordt naar de drugsstraat, maar voor je er bent snel al je pillen inslikt?’’. Het gebruikt hebben van harddrugs is tenslotte niet strafbaar, enkel het bezit. Meester Leonie vertelde lachend dat ze dit idee nog nooit had gehoord. Er kan dan niet meer bewezen worden dat het daadwerkelijk drugs waren en dus zal het waarschijnlijk leiden tot een sepot, vertelde ze. Bovendien, als het wel vast stond dat het drugs waren heb je in ieder geval twee getuigen nodig die hebben moeten zien dat jij het bezat, want anders geldt één getuige is geen getuige (ex. art. 342 Sv). Dit neemt niet weg dat de kans op een overdosis wel buitengewoon gevaarlijk dichtbij kan komen dan.

De avond was erg leerzaam en gezellig. Meester Leonie heeft de studenten op een leuke manier iets kunnen vertellen over de OM-drugsstraat op festivals. Daarom wil ook SecJure | Magister JFT haar enorm bedanken voor haar aanwezigheid, de leerzame lezing en de gezellige sfeer!