By Nazifa Wardak

Hoewel velen denken dat met ‘levenslang’ wordt gedoeld op de maximaal op te leggen tijdelijke gevangenisstraf van dertig jaar, is levenslang in Nederland daadwerkelijk tot het einde van het leven van een veroordeelde. Hier is de laatste jaren echter veel kritiek op geweest. Volgens het Europese Hof van Justitie zou het opleggen van een levenslange straf zonder enig uitzicht op vrijlating onmenselijk en in strijd met Europese regelgeving zijn. Een gedetineerde die levenslang heeft gekregen kan op dit moment namelijk enkel vrijkomen door gratie verleend te krijgen van de koning. Omdat dit in de praktijk vrijwel nooit gebeurt, vindt het hof het Nederlandse systeem te streng. Ook Nederlandse rechters hadden kritiek, omdat gratie zo uitzonderlijk wordt verleend. In de praktijk wordt levenslang dan ook niet of nauwelijks opgelegd en wordt er meer uitgeweken naar lagere straffen. Er zijn op dit moment 33 gedetineerden in Nederland die tot levenslang zijn veroordeeld. [1]

Er lijkt na vele jaren verandering te komen in dit systeem. De PvdA pleit al langer voor het aanpassen van ‘levenslang’, maar coalitiepartner VVD was het hier niet mee eens. Onlangs is er toch overeenstemming bereikt. Beide partijen vinden dat de uitzichtloosheid van levenslang gestraften moet veranderen. De VVD stelt hier tegenover dat er wel zwaarder gestraft moet worden.

Staatssecretaris Dijkhoff van Veiligheid en Justitie werkt nu er overeenstemming is bereikt aan een wetsvoorstel om na 25 jaar in de cel te beoordelen of een gedetineerde, die een levenslange gevangenisstraf opgelegd heeft gekregen, gratie verdient. De beoordeling zal geschieden door een brede commissie van psychiaters, rechters en reclassering. Deze commissie bepaalt of de straf kan worden omgezet in vrijlating of in een maximale straf.

Wist je dat…

• … minderjarigen volgens het Verdrag Inzake de Rechten van het Kind nooit levenslang opgelegd mogen krijgen?
• … in de Verenigde Staten mensen levenslang vastzitten wegens het stelen van ‘chocolate chip cookies’, sokken en een bladblazer? (NB: deze mensen hadden reeds een strafblad wegens andere kleine misdrijven) 
• … het Verdrag van Rome een beoordelingsmoment na 25 jaar voorschrijft, ondanks dat hetzelfde verdrag regelingen omtrent genocide, oorlogsmisdaden en misdaden tegen de mensheid omvat?
• … levenslang gestraften volgens het Penal Reform International (PRI) slechter worden behandeld dan andere gedetineerden? 
• … in 2013 van de 2,3 miljoen gedetineerden in de Verenigde Staten 159.520 levenslang gestraften waren?  

[1] Zie het nieuwsbericht van RTL Nieuws van 1 april 2016         http://www.rtlnieuws.nl/nieuws/binnenland/dit-zijn-ze-de-levenslang-gestraften-van-nederland