By Laura de Leeuw

‘Ben je student en op zoek naar een kamer in Tilburg? Een betaalbare kamer in een eengezinswoning in een kleurrijke buurt die leeft en bruist, maar die wel wat hulp kan gebruiken? Wil je tegelijkertijd enkele uren per week je handen uit de mouwen steken en iets voor je mede wijkbewoners betekenen? Dan ben jij de buurman of buurvrouw die we zoeken!’[i]

Met deze advertentie probeert het project ‘De Wijkstudent’ nieuwe studenten enthousiast te maken om zich aan te melden. Het project richt zich daarbij op Tilburg-West: ‘Tilburg-West staat bekend als een volkswijk. Een prima plek om te wonen. Dat neemt niet weg dat de wijk ook een aantal problemen kent. WonenBreburg, De Twern en de gemeente Tilburg pakken deze problemen vanaf nu samen met de bewoners aan; een deel van de woningen wordt verhuurd aan studenten die een positieve bijdrage kunnen leveren aan de wijk’.[ii] Het idee is dat studenten 15 uur vrijwilligerswerk per maand verrichten, specifiek in de wijk Tilburg-West. WonenBreburg biedt hen een woning aan voor 150 euro per maand all-inclusive. Vraag blijft echter, hoe leveren de studenten dan in de praktijk een bijdrage aan het oplossen van problemen in een wijk? Perry Warris is een Wijkstudent en we stelden hem een aantal vragen.

De Wijkstudenten zijn allemaal rond de 20 jaar, de jongste Wijkstudent is 18. De studies die de Wijkstudenten doen zijn zeer divers: ‘Iemand studeert communicatie en een ander organisatiewetenschap.. zo divers mogelijk. En een vereiste is dat je studeert. Perry is zelf een Pabo student aan de Fontys Hogeschool in Tilburg.

De activiteiten die worden georganiseerd zijn erg divers, veelal festivalletjes voor de wijk en promotie en hulp bij andere wijkevenementen. Zo werd afgelopen weekend een feest georganiseerd bij een huis voor begeleid wonen: ‘Het is een seniorenfestival, een open dag en burendag in één. Met muziek, kleine workshops, verkoop van producten en nog veel meer. Allerlei organisaties uit Tilburg waar De Tongerlose Hoef mee samenwerkt, zullen aanwezig zijn met informatie en een activiteit.’ Naast de organisatie, assistentie en promotie van dit soort wijkevenementen, doen de Wijkstudenten ook individueel projecten. Zo is Perry, mede dankzij zijn opleidingsachtergrond, betrokken bij een project op basisschool Hubertus waarbij getracht wordt de leerachterstand van kinderen te beperken.

Voor veel studenten klinkt een huurprijs van 150 euro per maand aantrekkelijk, maar ‘als je het aantal uren werkt dat wij werken voor de wijk, zou je het verschil met ode gemiddelde huurprijs allang terug verdiend hebben. Dan zou je sowieso iets beters kunnen bekostigen dan waar wij nu zitten’. Waarom kiezen de Wijkstudenten dan voor dit project van WonenBreburg?

Voor Perry was dit de manier om in contact te komen met wijkbewoners uit de buurt waar hij al enige tijd woonde. ging hem dit niet gemakkelijk af. Maar als je in de wijk bezig bent dan leer je hen kennen. De omgangsvormen met elkaar zijn hier anders, bijvoorbeeld rondom het aanspreken van mensen. ‘In principe zocht ik een rustiger huis. Omdat ik toch al in de wijk zat en de connectie niet kon maken naar wat ik hier ook zocht, was dit een hele mooie stap. Om toch meer van verschillende culturen te leren en inspraak te hebben.’

Een initiatief als ‘De Wijkstudent’ staat niet op zichzelf. Participatiesamenleving, actief burgerschap, doe-democratie; begrippen die niet meer weg te denken zijn uit de Nederlandse beleidspraktijk. Over de precieze definities van deze begrippen kan worden getwist, maar ze duiden allemaal op een herverdeling van de taken tussen overheid, markt en middenveld. Zo omschrijft de Kabinetsnota Doe-democratie dit concept met de woorden: ‘een vorm van meebeslissen van burgers door zelf maatschappelijke vraagstukken op te pakken’[iii]. In sociaalwetenschappelijk onderzoek is ‘actief burgerschap’ een populair thema en ook de overheid heeft er dus zijn licht op laten schijnen.

Participatie van burgers wordt gezien als oplossing voor maatschappelijke problemen: er wordt bij een probleem naar de (georganiseerde) burgers gekeken; de burger en het maatschappelijk middenveld zouden een oplossing kunnen zijn[iv]. Het kabinet heeft haar wens naar meer doe-democratie eind vorig jaar expliciet gemaakt, door de nota Doe-democratie op te stellen, waarin zij haar streven naar ‘een transitie van overheid naar samenleving’ vastlegt[v]. Participatie wordt dan als een positieve ontwikkeling gezien, die wenselijk is vanuit kostenbesparing, maar ook passend is bij de huidige maatschappelijke ontwikkelingen.

Een voorbeeld als de Wijkstudent is een illustratie van de praktijk achter zulke grote begrippen als ‘participatie’ en ‘actief burgerschap’. Organisaties uit het maatschappelijk middenveld komen met initiatieven om maatschappelijke problemen op te lossen. Georganiseerde burgers, in dit geval studenten, komen met allerlei projecten in actie om te werken aan een betere buurt. En dergelijke projecten zullen ook ongetwijfeld hun bijdrage leveren aan een wijk. Echter, de vraag die rijst is: kan de overheid zich hier grotendeels gaan terugtrekken als maatschappelijke organisaties het voortouw nemen en zal er op termijn daadwerkelijk een ‘transitie van overheid naar samenleving’ ontstaan? Of is het enkel een aanvulling op overheidsbeleid en zijn de georganiseerde burgers en het maatschappelijk middenveld ook niet altijd het wondermiddel voor het oplossen van maatschappelijke problemen?

(Mocht je na het lezen van dit artikel zelf enthousiast zijn geworden om Wijkstudent te worden, stuur dan een e-mail naar deWijkstudent@gmail.com voor meer informatie).

[i] https://www.klikvoorkamers.nl/informatie/nieuws/3/83/

[ii] https://www.klikvoorkamers.nl/informatie/nieuws/3/83/

[iii] Rijksoverheid (2013). Kabinetsnota doe-democratie.

[iv] Tonkens (2006). De bal bij de burger.

[v] Rijksoverheid (2013). Kabinetsnota doe-democratie.